De overheid speelt discriminatie in de kaart

Co-auteur: Bram Rasing, Politiek Adviseur Inclusie, Emancipatie & Diversiteit bij DWARS

Afgelopen januari kwam de staatscommissie tegen discriminatie en racisme met een advies over hoe de overheid discriminatie en racisme beter kan aanpakken. Uit dit advies wordt duidelijk dat discriminatie binnen de overheid een structureel probleem is. Dat terwijl de overheid juist een voorbeeldfunctie heeft. Wanneer de overheid zelf al discriminatie binnen de ministeries niet aanpakt, wie kan dat dan wel?

De staatscommissie waarschuwt er, naar aanleiding van de toeslagenaffaire, voor dat zonder structurele hervormingen nieuwe grootschalige compensatieoperaties onvermijdelijk zijn. Vooral het laatste advies is een recente ontwikkeling. De commissie roept Kamerleden en bewindspersonen op het tegengaan van discriminatie serieuzer te nemen tijdens het vormen van wetgeving en beleid. Dat deze oproep überhaupt nodig is heeft alles te maken met de regeringsdeelname van de PVV.

De PVV is een partij die zich nadrukkelijk profileert op racisme en moslimhaat.  Het is dan ook geen verrassing dat PVV bewindspersonen zich misdragen op ministeries. Volgens een FNV-enquête onder medewerkers heerst op het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) een onveilige werksfeer. Een grote medeoorzaak van het probleem? De PVV-bewindspersonen Barry Madlener en Chris Jansen. Zo geven medewerkers aan dat er in bijzinnen van de bewindspersonen vaak discriminerende uitspraken worden gedaan over mensen met een andere achtergrond, vooral Marokkanen, en vrouwen. Zo gaf PVV-staatssecretaris Jansen eerder aan de ‘minder-Marokkanen’ uitspraak van zijn partijleider Wilders nog steeds te steunen.

Wanneer bewindspersonen zelf de racist uithangen op het ministerie en daarbuiten wordt discriminatie alleen maar verder genormaliseerd. De overheid moet herinneren dat ze een voorbeeldfunctie heeft. Discriminatie moet bestreden worden op de werkvloer en daarbuiten. Met een duidelijk anti-discriminatieplan moet de overheid zichzelf en andere publieke sectoren verplichten discriminatie aan te pakken. Dit plan moet strak gehandhaafd worden, niet alleen binnen de overheid maar ook door onafhankelijke organisaties. Laat deze organisaties controleren op de sfeer op de werkvloer zodat alle medewerkers zich veilig kunnen voelen.

Er moet standaard bij het vormen van beleid gekeken worden door middel van een Discriminatietoets, zoals de staatscommissie adviseert. Dit is broodnodig, zoals de commissie aangeeft zit discriminatie en racisme diep verankerd in Nederlandse publieke dienstverlening. Want we zien, bijvoorbeeld door de toeslagenaffaire, wat voor desastreuze gevolgen racistisch en wantrouwend overheidsbeleid heeft. Helaas zien we tegelijkertijd ook hoe politici en bewindspersonen discriminatie aanwakkeren en normaliseren. Dit kan en moet voorkomen worden.

Stop met pas achteraf reageren op discriminatie en zorg ervoor dat het in eerste instantie niet voorkomt. De overheid heeft een voorbeeldfunctie en moet deze actief op zich nemen. Maak duidelijk dat discrimineren niet normaal is en nooit normaal zou moeten zijn.