Sie sind wieder da: extreemrechts grote winnaar Duitse verkiezingen, CDU grootste partij

Update 18:00 uur:

Duitsland heeft zoals verwacht een ruk naar rechts gemaakt bij de parlementsverkiezingen. Grote winnaar is de extreemrechtse partij AfD, die de tweede partij wordt in de Bondsdag in Berlijn. De christendemocraten van CDU en CSU lossen de sociaaldemocratische SPD af als grootste fractie. Dat blijkt uit een prognose van de zender ARD na sluiting van de stembureaus.

CDU-leider Friedrich Merz geldt als grootste kanshebber om Olaf Scholz (SPD) op te volgen als bondskanselier. De sociaaldemocraten hebben vermoedelijk hun slechtste resultaat ooit in de Bondsdag behaald.

Hoewel Merz in aanloop naar de verkiezingen de deur op een kier zette voor samenwerking met AfD, heeft hij tot nu toe coalitievorming met de rechtsextremisten uitgesloten. Met wie het CDU dan wel in een coalitie treedt wordt nu een puzzel. Logisch lijkt de nummer drie, de SPD, maar dan moet daar nog wel een derde partij bij.

Het CDU haalde volgens de exitpoll ruim 28 procent van de stemmen, gevolgd door AfD met 20 procent. De SPD volgt met 16 procent, daarna komen de Groenen (13,5 procent), die Linke (8,5 procent), FDP (4,9 procent) en DWS (4,7 procent).

Eerder:

Terwijl zondag bijna 60 miljoen Duitsers naar de stembus mogen, houdt een groot deel van het land én de rest van Europa zijn adem in. Al tijden is de extreemrechtse partij Alternative für Deutschland (AfD) bezig aan een opmars. Inmiddels hebben de Amerikaanse schaduwpresident Elon Musk – liefhebber van Duitse symboliek uit een duister verleden – vicepresident JD Vance zich openlijk achter AfD geschaard.

In de peilingen gaat het CDU aan kop, geleid door de conservatieve oppositieleider Friedrich Merz. Bij winst zal hij de gedoodverfde nieuwe bondskanselier zijn. Vorige maand liet Merz een schokgolf door Duitsland gaan door te verkondigen dat hij openstaat voor een samenwerking met het AfD, een partij die door alle andere partijen wordt uitgesloten. Heel gek is die flirt met extreemrechts niet, gezien hoe het CDU sinds de dagen van Angela Merkel naar rechts is opgeschoven op het gebied van migratie. Dat Duitsland in korte tijd te maken kreeg met twee aanslagen gepleegd door islamisten voert de spanning op dat gebied verder op.

Tot een regelrechte coalitie met het AfD zal het vermoedelijk niet komen bij winst van het CDU. De nieuwe Duitse regering zal direct vanaf zijn aantreden te kampen krijgen met de realiteit van een nieuwe, onvoorspelbare wereld. Donald Trump heeft sinds hij zijn intrek genomen heeft in het Witte Huis het Klimaatakkoord van Parijs verlaten, evenals de Wereldgezondheidsorganisatie, zet de NAVO onder druk en heeft zich in de oorlog in Oekraïne aan de zijde van Vladimir Poetin geschaard. Dat laatste werd deze week nog “een pijnlijke klap in het gezicht” genoemd door het wetenschappelijk bureau van het CDU.

Met of zonder AfD in de regering is de verwachting dat Duitsland met de voorspelde winst van het CDU een stevige ruk naar rechts zal maken. Merz kondigde al aan een eind te willen maken aan asielmigratie en aan ‘verstikkende klimaatregels’. Ook het tonen van een Palestijnse vlag bij protesten zijn Merz een doorn in het oog waar hij graag een einde aan wil maken. Het zijn standpunten waarmee hij hoopt het AfD, in de peilingen stevig op een tweede plaats, de wind uit de zeilen te nemen.

De Volkskrant schrijft:

Zeker nu de Verenigde Staten zich op bliksemsnelheid onttrekken aan de naoorlogse westerse veiligheidsarchitectuur. Nog een probleem dat de CDU-leider zegt te signaleren en tegelijk belooft te beëindigen: onder ‘zijn leiding’ zal Duitsland niet bekend staan om gekibbel tussen coalitiepartners over alles van warmtepompen tot staatsfinanciën.

Duitsland, zegt Merz, moet van een slapende middelgrote macht een leidende middelgrote macht worden. In samenwerking met Frankrijk, Polen, en andere EU-landen moet Europa werken aan gezamenlijke wapensystemen, gezamenlijke defensie-investeringen, en een gezamenlijke blik op strategische prioriteiten en hoe die te waarborgen.

Als de definitieve verkiezingsuitslag binnen is, volgt er een moeilijke puzzel. Dat het CDU van Merz de winnaar wordt, kan bijna niet misgaan. De partij zal vermoedelijk niet onder een coalitie met aartsrivaal SPD van afzwaaiend bondskanselier Scholz uitkomen. Het grootste struikelblok zal worden welke partij(en) de coalitie aan een meerderheid kan helpen.

De Duitsers hebben tot 18.00 uur om hun stem uit te brengen.