Er is maar één manier om de nationale woningcrisis op te lossen

Ons land beleeft een huizencrisis die zijn weerga alleen maar vindt in 1945. Betaalbare woningen zijn nauwelijks te vinden. Dat heeft verlammende gevolgen, niet alleen voor het persoonlijk leven van  burgers maar ook voor de economie. Het heeft weinig zin te investeren in een bedrijf als je personeel geen onderdak kan vinden. Was ik nu een twintiger, dan zou ik met meisje de kaart van Europa erbij halen. Wat kunnen wij met onze diploma´s in een ander land verdienen en hoeveel procent van je inkomen ben je daar kwijt aan huisvesting en andere vaste lasten? Als er dan een bedrag overblijft waarvan in dat land wel waardig te leven valt, is de keus snel gemaakt. Wegwezen uit Nederland, dat niet in staat is in een belangrijke basisbehoefte te voorzien.

Mensen die dat eerder deden en dachten in Nederland een nieuw bestaan op te bouwen, stuiten op hetzelfde probleem: er is in dit land volstrekt onvoldoende betaalbare huisvesting voorhanden. Op zijn best worden ze bankslaper bij familieleden, op zijn slechtst treden zij toe tot het groeiend leger daklozen.

De woningnood van nu is niet, zoals die van 1945, veroorzaakt door oorlogsschade maar door bewust beleid en politieke keuzes. De hoofdverantwoordelijken zijn Ennëus Heerma van het CDA en Stef Blok van de VVD maar zwartepieten heeft momenteel geen zin. Laat de geschiedenis aan de historici over.

Momenteel leiden politici de aandacht van dit schandaal af met afleidingsmanoeuvres. Ze discussiëren niet over nieuwbouw maar over de volgorde van woningzoekenden op wachtlijsten, waar ze in de meeste gevallen minimaal tien jaar op moeten staan voor ze kans maken op een betaalbare huurwoning. Men zeiklijstert over voorrang voor politie-agenten, zorgpersoneel en leraren. Minister Mona Keijzer zoekt het applaus van rechts door asielgerechtigden in ieder geval van zo'n voorrangspositie uit te sluiten. Allemaal gelul. Allemaal onzin. Allemaal mooi weer spelen.

Er is maar één manier om dit probleem daadwerkelijk aan te pakken: er dient crisiswetgeving te komen want dit is een échte crisis. Die crisiswetgeving maakt het mogelijk op zeer grote schaal overal in het land noodwoningen te bouwen. Daartoe richten alle gemeentes opnieuw een eigen woningdienst op. Die waren er wel maar zijn aan het begin van de jaren negentig van de vorige eeuw door de verschrikkelijke Enneüs Heerma geliquideerd.

Die woningdienst bouwt en exploiteert de woningen. Den Haag subsidieert niet de huren maar de stichtingskosten zoals dat ook in de jaren vijftig gebeurde. Geen idee hoeveel je er per jaar neer moet zetten maar het zullen er zeker tienduizenden moeten zijn. Dit gaat door tot de gemiddelde wachttijden laten we zeggen een jaar bedragen. Dankzij de crisiswetgeving kan dat allemaal zonder dat eerst eindeloze procedures moeten worden doorlopen of egoïstische omwonenden roet in het eten kunnen gooien. Gemeentes kunnen grond voor de bouw van zulke noodwoningen gemakkelijk onteigenen.

Elke gemeente krijgt een minimale bouwquote voorgeschreven. Meer mag ook, minder nooit.

Hoe financieren wij dat? We schuiven de rekening door naar onze kinderen en kleinkinderen want die erven dan een welvarend en prima georganiseerd land met voldoende huisvesting voor iedereen. De regering kan net als in de jaren vijftig grote obligatieleningen uitschrijven met een keurig rendement zodat de spaarders en de investeerders iets met hun geld kunnen doen in plaats van het bijna renteloos op de bank te laten staan. Je kunt er miljoenen tegelijk insteken, maar bijvoorbeeld ook je kleinkind voor zijn verjaardag een obligatie van honderd euro geven, die het jaren later met de rente mag verzilveren.

De huren van de nieuwe woningen zijn gebaseerd op de stichtings- en exploitatiekosten. Dankzij de ruime overheidssubsidie op de bouw ontstaan zo betaalbare huren die door de gemeentelijke woningdienst worden geïnd.

Bouwen we dan aan de krotten voor de toekomst? Tja, in Nederland is het betere altijd de vijand van het goede. We doen liever niets dan het onvolmaakte. De noodwoningen geven de tijd om permanente huizen te bouwen. Dat hoeft nu niet met bloedspoed maar kan in een rustig tempo gebeuren. Uiteindelijk vervangt deze nieuwbouw de tijdelijke huisvesting.

Met goed onderhoud gaan noodwoningen heel lang mee, zoals de ervaring in Rotterdam bijvoorbeeld leert. Je kunt wel een hoop zeuren en zevenzeiken over een structurele aanpak van het probleem maar daar hebben twee gelieven die een gezin willen stichten helemaal niets aan. Stel daar bovendien bij vast dat je tegenwoordig als jonge starter op de koopmarkt bijna een ton aan eigen geld moet meenemen.

Nogmaals: dit is een echte noodsituatie, die noodmaatregelen vereist. Het systeem van Heerma en Blok is volledig vastgelopen. Dat dient alleen grondbezitters en vastgoedbazen. Laten we het geld van spaarders aan het werk zetten om de wooncrisis op te lossen.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin zeker nu de laatste putten toch open blijven.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: Europa in de knel.