Fact checking Mark Rutte en zijn beweringen over de Russische dreiging

Co-auteur Martin Broek

Om draagvlak te krijgen voor de hogere wapenuitgaven die Trump eist, beweert NAVO secretaris-generaal Rutte in het Europees Parlement dat Rusland in drie maanden tijd meer wapens produceert dan alle NAVO-landen samen in een heel jaar. Een onwaarschijnlijke bewering die riekt naar 'alternatieve feiten' en vraagt om een fact check. Militaire organisaties zijn nu eenmaal geen onafhankelijke afzenders van informatie, maar belanghebbenden in de verdeling van overheidsbestedingen.

Rusland heeft zijn militaire budget de afgelopen jaren aanzienlijk verhoogd van €64 miljard in 2021 (vóór de invasie in Oekraïne) tot de huidige besteding tussen de €119 miljard en €140 miljard. Het eerste cijfer is het officiële bedrag op de Russische begroting, het tweede is een schatting van het zeer Rusland-kritische Poolse Instituut voor Buitenlandse Zaken. Laten we uitgaan van een gemiddelde van €130 miljard. De gezamenlijke militaire budgetten van de Europese NAVO-landen bedragen volgens officiële NAVO-cijfers in 2024 $405 miljard, waarvan $130 miljard specifiek voor bewapening en wapenontwikkeling. Van wat alleen al de Europese NAVO-landen aan wapens uitgeven betaalt Rusland ook zijn operaties, infrastructuur, salarissen en extra afschrijvingen, zoals compensaties voor families van gedode soldaten en toeslagen voor nieuwe rekruten.

Rutte betoogde in zijn toespraak in het Europees Parlement dat we een dollarbesteding in Rusland niet kunnen vergelijken met een dollarbesteding in het Westen. Speelt dat een rol? De productie in Rusland is goedkoper dan in technologisch geavanceerde NAVO-landen, maar Westerse militaire goederen zijn dan ook van betere technische kwaliteit. En Rusland heeft veel specifieke extra kosten. Zo is het voor productie van geavanceerde wapens afhankelijk van Westerse micro-elektronica, die door de sancties stiekem geïmporteerd moeten worden vanuit landen die nog steeds bereid zijn te leveren, maar daarvoor hun winstmarges flink verhogen. Sommige Russische wapensystemen hebben wel 40 of 50 Westerse componenten nodig; een aanzienlijke kostenpost.

Een ander financieel probleem voor Rusland is dat zijn wapenexport is ingestort sinds het land de oorlog in Oekraïne begon. Dit betekent minder inkomsten voor de wapenindustrie en hogere kosten per eenheid militaire productie. Export wordt over het algemeen gebruikt om de enorme ontwikkelings- en onderzoekskosten over meer eenheden te spreiden. Experts in Rusland voorspellen daarbij een verlies van wel 40 procent van Ruslands onderzoeks- en  technische capaciteit als gevolg van verminderde inkomsten uit wapenverkoop.

Tenslotte leidt de rekrutering van nieuwe militairen (volgens minister van Defensie Belousov 427.000 nieuwe soldaten in 2024) tot tekorten op de arbeidsmarkt. Werkgevers die met de krijgsmacht en de militaire industrie concurreren, hebben hun salarissen verhoogd om de militaire lonen te overbieden, wat de gemiddelde salarissen in de industrie meerdere malen opdrijft en daarmee de productiekosten doet stijgen, ook in de wapenindustrie.

Dat Rusland voor veel minder geld veel meer wapens produceert dan de NAVO is kortom een uitermate onwaarschijnlijke bewering. De Russische beer is gemeen, maar in vergelijking met de NAVO een veel kleinere partij. Secretaris-generaal Rutte overdrijft de militaire dreiging van Rusland om meer urgentie te creëren voor het verhogen van de militaire uitgaven, ten koste van pensioenen, sociale zekerheid en gezondheidszorg.

De NAVO staat voor een specifiek veiligheidsconcept, namelijk militaire afschrikking. Andere veiligheidsconcepten, zoals veiligheid voor mensen niet voor staten, of planetaire veiligheid voor al wat leeft, worden daaraan ondergeschikt gemaakt. De Europese bevolking wordt bang gemaakt om ze ervan te overtuigen hun samenleving op te offeren ten gunste van het militair-industriële complex.

Martin Broek en Wendela de Vries

Martin Broek en Wendela de Vries zijn medewerker van Stop Wapenhandel, een onafhankelijke onderzoeks- en actiegroep op het gebied van wapenhandel, wapenindustrie en lobby. Stop Wapenhandel pleit voor duurzame veiligheid, niet gebaseerd op militaire macht en afschrikking maar op het oplossen van oorzaken van onveiligheid

.