Laat Trump en Poetin samen de toekomst van Oekraïne uitzoeken

We kunnen wel ach en wee roepen over het voornemen van Trump om het met Rusland op een akkoordje te gooien, maar iedereen kan al lang weten dat dít de oplossing is: een gebied als de Donbas wordt, c.q. blijft Russisch, en Oekraïne wordt geen deel van de NATO, geen denken aan. Om de gemoederen te kalmeren worden er buitenlandse troepen tussen Rusland en Oekraïne gestationeerd, bij voorkeur uit Europa en de rest van de wereld, behalve uit de VS. Laten die nu maar eens thuis blijven.

Wie nog denkt dat doorvechten om Rusland uit Oekraïne te jagen zin heeft, leeft op een andere planeet. Nog vier jaar oorlog? Wie wil dit op z’n geweten hebben? Het zal ongetwijfeld nog jaren duren voordat algemeen het besef doordringt dat waar twee partijen strijden twee schuld hebben. De alarmerende troepenopbouw en oefeningen van de NATO richting Rusland zullen dan een plek kunnen krijgen in het bewustzijn, naast de gruwelijke agressie van Rusland. Maar voor het zover is moet er iets komen dat lijkt op vrede.

Daarom moet Europa niet aanwezig zijn bij de onderhandelingen in Riyad. Laten Russen en Amerikanen het maar oplossen. Voor Zelensky ook prettig, dan hoeft hij geen nederlaag aan zijn bevolking te verkopen waar hij aan meegewerkt heeft,

Wij in Europa hebben iets anders, iets belangrijkers aan ons hoofd, namelijk vrede bewerkstelligen op ons continent voor de langere duur. Laten we daarvoor teruggaan naar 1975. Dat is het jaar waarin de OVSE, de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa, werd opgericht. In het heetst van de Koude Oorlog werd er een organisatie opgericht waar beide kanten van het IJzeren Gordijn gezamenlijk een plek vonden om het gesprek aan te gaan over wezenlijke vraagstukken die tussen beiden speelden. Dat gaf enig soelaas.

Dat soelaas is ook nu nodig. Historici moeten oordelen over waarom er zo een vreselijke oorlog in Europa uitbrak. Diplomaten van beide kanten moeten hun stinkende best doen er nu een einde aan te maken. En er moet politieke wil voor zijn.

Maar voor een duurzame vrede in Europa is meer nodig. Er moet tussen de diverse kanten van Europa weer een platform komen waar gezamenlijk gesproken kan worden over wat ons bindt, en op z’n minst wat gedaan kan worden om te zorgen dat spanningen niet weer opnieuw oplaaien.

Zo een platform bestaat, inderdaad de OVSE. Maar het moet gezegd, die vertoont sleetse trekken. Moet de OVSE gerevitaliseerd worden, of er moet er gewerkt worden aan wat oud-diplomaat en voormalig minister van Buitenlandse Zaken Tom de Bruijn in NRC van 4 februari voorstelde, en ik citeer: “Het is nu nog te vroeg om het hardop te doen, maar de EU moet nadenken over een nieuwe Europese veiligheidsarchitectuur waar je ook Rusland bij betrekt. Zodanig dat er een lange periode van vrede komt, en niet een gewapende vrede.”

We moeten helaas constateren dat geen van de politieke partijen in Nederland, en gevreesd moet worden ook over onze grenzen heen niet, nadenkt over wat Tom de Bruijn als hoogste urgentie aan ons voorstelt. Het is nu tijd om ons daarmee bezig te houden. Laten we stoppen met te roepen hoe vreselijk Poetin is; dat is hij, maar zo kennen we nog wat wereldleiders. Vreedzame verhoudingen hoef je niet te smeden met wie je goed overweg kan. Dat moet juist wanneer spanningen uit de bocht zijn gevlogen.

Of we het leuk vinden of niet, Rusland is ons nabije buurland. Vroeg of laat moet er toch in vrede met Rusland samengeleefd worden. Dat kan niet wachten tot Poetin het veld geruimd heeft. Laten we daarom nog een keer naar Tom de Bruijn luisteren, en ik herhaal dit uitdrukkelijk omdat het voor velen misschien als onwerkelijk overkomt: “Het is nu nog te vroeg om het hardop te doen, maar de EU moet nadenken over een nieuwe Europese veiligheidsarchitectuur waar je ook Rusland bij betrekt. Zodanig dat er een lange periode van vrede komt, en niet een gewapende vrede.”

Dat is belangrijker dan, om als Europa, aan te schuiven in Riyad, en nog urgenter dan ons continent vol te proppen met wapens. Daar bouw je geen vrede mee.

Joost Smiers is em. hoogleraar politicologie. Zijn onderzoeksterrein is o.m. het breken van de macht van megaondernemingen.