Levend gefilled

Maar waarom dan weer zo krampachtig het ‘patriarchaat’ erbij gehaald?

Vorig weekend besteedde het Volkskrant-magazine ruim aandacht aan de wondere wereld der cosmetische chirurgie.

Spuiters, prikkers en fillers zowel als hun cliëntèle kwamen uitgebreid aan het woord en dat leverde een interessant, nieuw inzicht op. De obligate discussie van voor/tegen, mooi/lelijk laten we fijn liggen en ook de welbekende excessen zijn voer voor een andere doelgroep. Hoe interessant ook de aangehaalde Amerikaanse linguïst Amanda Montell die stelt dat “De cosmetische industrie problemen weet te formuleren die er niet zijn”, het zelfbeeld van de mens is nu eenmaal afhankelijk van vele factoren. Zelfbeeld en spiegelbeeld liggen in elkaars verlengde en zullen tot in het oneindige strijden om suprematie. Kunst, Wijn, Voeding, alles rijpt, adelt, fermenteert of oudert. In de mensenmaatschappij geldt ‘Mooi ouderen’ dus voor alles onbetwist, behalve voor ons eigen lichaam.

Op haar gang langs professionals en hun cliëntèle raakt journaliste Esma Linnemann zomaar een onbedoelde (?) gevoelige snaar die mij tot nog toe was ontgaan bij dit onderwerp. Oorzaak van twijfel, zelfbeeld en ‘de grote stap’ blijkt weer eens bij het Patriarchaat, die verdomde mannen, te liggen! Waar tot nog toe de consensus was dat een overgrote groep die zich laat behandelen dat ‘vooral-voor-zichzelf-en-niet-voor-de-omgeving-doet’, trekt sociaal wetenschapper Anne-Mette Hermans de antieke man/vrouw-discussie weer eens uit de hoge hoed.

Terwijl in het magazine louter succesverhalen klinken van tevreden klanten die bovenstaand bevestigen en zonder uitzondering stipuleren ‘dat ze het écht voor zichzelf doen’, betoogt Hermans basalere beweegredenen. Ondanks dat mannen zeggen “..dat vrouwen die behandeling voor hun niet hoeven te ondergaan..”, vrouwen wel degelijk gevangen zitten in een patriarchaal systeem “..dat hen oplegt hoe ze eruit moeten zien”.                    

Maar als het om schoonheidsidealen gaat, nemen vrouwen dan niet vooral elkáar de maat, en bieden vrouwen met hun uiterlijke verschijning middels mode, sieraden en cosmetica niet vooral tegen elkaar op? Is derhalve niet juist het matriarchaat verantwoordelijk voor de schoonheidscompetitie?

En Hermans is niet de enige. Filosofe Heather Widdows onderstreept de stelling aldus:”Die schoonheidsnorm is opgebouwd uit patriarchale en koloniale ideeën over wit, jong, strak en glad..” om vervolgens ‘dader’ social-media erbij te betrekken:“..Maar overheden moeten ook aan de slag, want we hebben momenteel een epidemie van mentale problemen onder jonge vrouwen en meisjes. Ik weet zeker dat dit gelinkt is aan de hypervisuele cultuur en het dagelijkse dieet van perfectie dat vrouwen online krijgen voorgeschoteld”.      

Ja, die open deur is voor iedereen overduidelijk; social-media sloopt momenteel een hele generatie (M/V!) die sociaal/verbaal-gehandicapt en mediaverslaafd op het slagveld zal achterblijven, maar waarom dan weer zo krampachtig het ‘patriarchaat’ erbij gehaald? Geschetst probleem betreft een totaal van de realiteit losgezongen jonge vrouwen (mensen)/meisjes-cultuur die elkaar op leven en dood krankzinnige schoonheidsidealen betwisten. En dat ligt veel eerder in matriarchale domeinen dan bij die duvelse oerman (En is de overheid overigens ineens ook een man? Dat riekt dan weer enigszins naar doorgeschoten feminisme).

Ook emeritus hoogleraar psychologie Liesbeth Woertman uit haar terechte zorg waar andermaal vooral matriarchale, of op z’n minst niet zuiver patriarchale krachten spelen: “..Ik dacht toen (2015): als vrouwen meer politieke en maatschappelijke macht krijgen, verdwijnt dat ideaal van strak en jeugdig, Daarin heb ik mij vergist; visuele media hebben die norm juist enorm versterkt”. Een uitspraak die wederom niet eenzijdig het patriarchaat aanwijst en die vooral de veranderde digitale, virtuele dictatuur duidt.

In het artikel de cryptisch, poëtische zin: “Vrouwen mogen niet leven in tijd, er niet door worden geraakt”. Toch maar weer terug naar de emancipatoire tekentafel dan? Wie had dat kunnen denken.

Schrijfster Stella Bergsma formuleert het uiteindelijk op zijn platte, boerenbest. Ze vind het belachelijk dat vrouwen zich moeten verantwoorden voor hun uiterlijk.”Misschien stop ik op een gegeven moment wel overal mee, want Godskelere, wat kost het veel tijd om er goed uit te zien!” en Linnemann zelf mijmert in geniale bewoordingen na dat als vrouwen het hele cosmetische circus vaarwel zouden zeggen “..en al die bespaarde uren investeren in het bespelen van een instrument. Dan zou elke vrouw een virtuoos zijn; elke vriendinnengroep een filharmonisch orkest”.

Applaus! Matriarchaler wordt het niet.