Mark Rutte: De laatste secretaris-generaal van de NAVO?

Misschien dat Trump, met zijn America First-retoriek, degene zal zijn die Ruttes politieke carrière definitief beëindigt.

Het voelt alsof Trump al maanden weer aan de macht is, als je kijkt naar de impact die hij nu al heeft. Maar nee, het is pas één maand geleden dat hij is geïnaugureerd. De gemiddelde premier of CEO zou ervoor tekenen om na zijn eerste 100 dagen zoveel invloed te hebben als Trump had op dag één. En terwijl de catastrofale gevolgen van zijn beleid voor Amerikanen, Gazanen en Oekraïners het kabinet-Wilders I een zorg zal zijn, begint nu zelfs de toekomst van Mark Rutte onzeker te worden.

Dat Trump in recordtijd de diplomatieke spelregels herschrijft, wisten we. Dat hij met Poetin aan tafel zou zitten en Zelensky een dictator zou noemen om vervolgens zijn ontslag te eisen zodat er “gemakkelijk een stukje Oekraïne” kan worden afgestaan? Dat zag zelfs zijn grootste criticaster niet aankomen. Maar dat zijn invloed zo ver zou reiken dat Mark Rutte misschien de kortstzittende én laatste secretaris-generaal van de NAVO wordt, is zelfs voor Trumpiaanse normen verbazingwekkend.

En het wordt nog gekker: er is nu een serieuze kans dat de NAVO-top in Den Haag deze zomer helemaal niet doorgaat.

Een NAVO zonder NAVO-top?
De NAVO-top in Den Haag, gepland voor 24 en 25 juni, zou het moment moeten zijn waarop Rutte als secretaris-generaal zijn eerste grote optreden zou hebben. Maar nu rijst de vraag of die top überhaupt nog wel doorgaat. En als hij niet doorgaat, dan is dat niet alleen een blamage voor Rutte, maar een potentieel dodelijke klap voor de NAVO als geheel. De Amerikaanse president vindt dat NAVO-leden fors meer moeten bijdragen. Hij wil dat de defensiebudgetten stijgen tot 5% van het BBP, terwijl de meeste NAVO-leden nog maar net de huidige norm van 2% halen. Rutte heeft zich moedig uitgesproken voor 3%, maar Trump wil “een goede deal” en dreigt niet naar de NAVO-top te komen als die deal er niet ligt.

Maar dat is slechts de helft van het verhaal.

Oekraïne: Trump en Poetin, Zelensky buitenspel
Terwijl NAVO zich opmaakt voor een cruciale top, heeft Trump andere prioriteiten. Zijn team onderhandelt rechtstreeks met Rusland over een vredesakkoord voor Oekraïne—zonder dat Oekraïne daar iets over te zeggen heeft. Voor de gesprekken begonnen waren, hadden de VS al aangekondigd dat de door Rusland bezette gebieden als Russisch grondgebied zouden worden erkend. Zelfs Dick Berlijn, oud-commandant der Strijdkrachten, zegt het onomwonden: “Dit gaat over het herstel van de betrekkingen tussen de VS en Rusland. Het belang van Oekraïne speelt daarbij kennelijk geen rol.”

Wat betekent dit voor Mark Rutte?
Rutte werd aangesteld als secretaris-generaal om NAVO bij elkaar te houden in tijden van dreiging. Maar in plaats van een sterker NAVO-bondgenootschap, dreigt hij de leider te worden van een alliantie die binnen een paar maanden overbodig is geworden.

Want als Trump niet naar Den Haag komt, geeft dat een verwoestend signaal af: NAVO is niet langer relevant voor de VS. En als Trump wel komt? Dan zal hij waarschijnlijk zijn eisen op tafel leggen, een ultimatum stellen en als hij zijn zin niet krijgt, opnieuw dreigen de stekker uit NAVO te trekken.

Is dit dan het einde van de NAVO?
Volgens defensie-experts is alles nu onzeker. Zelfs het doorgaan van de NAVO-top zelf staat op losse schroeven. Hoogleraar internationale betrekkingen Rob de Wijk waarschuwt: “Als de top niet doorgaat, laat je je gijzelen door Trump.” Maar als Trump niet komt en de NAVO besluit toch door te gaan, dan is dat een signaal dat de NAVO “sterker is dan de VS”, voegt oud-commandant Mart de Kruif toe.

Dat zou een moedig standpunt zijn, maar dan moet Europa klaar zijn om NAVO zonder de VS voort te zetten. En laat dat nu precies zijn waar Trump naartoe lijkt te werken: een NAVO waarin Amerika niet langer de leidende rol speelt, maar Europa zijn eigen defensie financiert. Dat kan de langetermijnplannen van Trump passen, maar is een nachtmerrie voor Mark Rutte. Want als NAVO zijn bestaansrecht verliest, blijft hij over als de laatste secretaris-generaal van een bondgenootschap dat ophield te bestaan.

De tragiek van Rutte: Van Haagse overlever tot NAVO-voetnoot?
Laten we niet vergeten: Mark Rutte is de ultieme politieke overlever. Hij heeft tien jaar lang in Nederland politieke crises overleefd die elk ander hadden doen struikelen. Maar nu staat hij voor zijn grootste uitdaging ooit—en deze keer is het niet de Nederlandse oppositie, niet een coalitiecrisis, maar Donald Trump die hem in een hoek drukt.

De kans bestaat dat Rutte niet de man wordt die NAVO bij elkaar houdt, maar de man onder wiens leiderschap NAVO uiteenvalt. En als dat gebeurt, dan zal hij de geschiedenis ingaan als de laatste secretaris-generaal van een alliantie die ooit onwankelbaar leek, maar in een paar maanden door Trump werd uitgehold.

En het ironische? Misschien dat Trump, met zijn America First-retoriek, degene zal zijn die Ruttes politieke carrière definitief beëindigt.

In Den Haag weten we: als iemand zich in een politiek moeras kan redden, is het Mark Rutte. Maar in Washington geldt een andere regel: wie Trump tegenkomt, komt zelden ongeschonden uit de strijd.