Over oorlog in de ruimte, Sakir Khader, pacifisme en Geert Mak

Nico schrijft een serie over alle aspecten van oorlog. Dit is aflevering 41.

Bij het schrijven van mijn serie over oorlog & vrede wil ik helemaal vrij zijn. Ik wil het fenomeen vooral van alle kanten proberen te belichten. De ene keer zal ik mij laten leiden door verrassende actualiteit, zoals de plotselinge bevrijding van Syrië, maar een andere keer juist niet. Deze week werden we overstelpt met krankzinnige vredesinitiatieven uit het Witte Huis, maar ik werd het meest geraakt door een interview met de fotograaf Sakir Khader over de doden in Gaza. Naar zijn foto’s in Foam, Amsterdam, ga ik beslist kijken. Ik lees net dat Youp het er in zijn NRC-column ook over heeft.

Maar nu wil ik het even hebben over oorlog in de ruimte. Je zou kunnen denken: Als we er op aarde met al die oorlogen een potje van hebben gemaakt, laten we de ruimte dan vooral heel laten. Maar zo werkt het natuurlijk niet. In het Wetenschap-katern van de Volkskrant (1/2/25) gaat het over agressie in het heelal.

Enkele sleutelcitaten uit het zeer informatieve stuk:

• De ruimte is al heel lang een onlosmakelijk onderdeel van de moderne oorlog.
• Grootmachten als China, Rusland en de VS zien de ruimte daarom niet langer als een militaire bijzaak, maar als een strijdtoneel, waarop vooral satellieten een voorname rol spelen.
• Bij elkaar draaien rond de aarde nu zo’n tienduizend satellieten. Hoeveel daarvan militaire doeleinden hebben is lastig te zeggen. Enkele honderden sowieso, zegt Marco Langbroek van de TU Delft.
• Een nieuwe angst aan de kosmische horizon is die van een nucleaire explosie. De Russische Kosmos 2553, in februari 2022 vanuit Rusland gelanceerd, is volgens Westerse inlichtingendiensten het prototype voor een toekomstige nucleaire satelliet.

Kennelijk moet de fictie van Star Wars een toepassing in de realiteit krijgen.

Gelukkig zit het weekendnieuws vol mooie interpretaties van het thema dat ik poog te verwoorden. De Gids, tijdschrift voor literatuur (nr. 1/2025), staat in het teken van Pacifisme. De oproep om op dit onderwerp te reageren leverde vijftig inzendingen op. Zondag 16 februari, wordt er om 15.00 uur in De Balie in Amsterdam over gedebatteerd. ‘Wanneer is staatsgeweld gerechtvaardigd? En als je uit naam van je land geweld begaat, behoud je dan politieke en morele verantwoordelijkheid? Of geef je die uit handen zodra je een uniform aantrekt? En is er nog plaats voor een idealistische vredesfilosofie in een wereld die allengs oorlogszuchtiger wordt? Goede vragen, als je het mij vraagt.

Raak is ook het interview in het AD (15/2/25) met schrijver Geert Mak: “Europa is deze week aan de kant gezet. Het is Make America, Russia and China great again. Je zag het wel aankomen, maar dat het zo snel ging, daar is iedereen zich kapot van geschrokken. Europa moet nu zelf zien te overleven.”

Maandagavond 17 februari ben ik een van de sprekers tijdens een vredesavond van de SP Rotterdam in het Verhalenhuis Belvedere, Rotterdam Zuid.