Trump en een eventuele deal met Iran: realisme in plaats van illusies

Op zaterdag 12 april 2025 gaan de Verenigde Staten en de Islamitische Republiek Iran opnieuw rond de onderhandelingstafel zitten. Trump heeft aangekondigd dat er directe gesprekken zullen plaatsvinden over het nucleaire programma van Iran. Voor velen klinkt dit als déjà vu, een herhaling van het diplomatieke schaakspel dat we de afgelopen decennia hebben gezien. Maar deze keer is de context anders, en de eisen zouden dat ook moeten zijn.

Tegen onderhandelingen, tegen oorlog
Laat er geen misverstand over bestaan: ik ben principieel tegen onderhandelingen met de Islamitische Republiek. Het is een terreurregime dat sinds zijn oprichting in 1979 de wereld onveilig maakt. Van Hezbollah in Libanon tot Hamas in Gaza, van sjiitische milities in Irak tot de Houthi’s in Jemen – overal waar het regime voet aan de grond krijgt, volgen geweld, onderdrukking en destabilisatie. Dit is geen normale staat waarmee je fatsoenlijk diplomatiek verkeer voert. Dit is een maffia-achtige theocratie die haar eigen bevolking onderdrukt en internationale normen met voeten treedt.

Maar tegelijkertijd is een militaire aanval op Iran een rampzalige optie. Een bombardement op nucleaire installaties zou het regime alleen maar versterken en het hele Midden-Oosten verder destabiliseren. De geschiedenis leert ons dat een oorlog met Iran niet zal leiden tot democratie of bevrijding, maar tot chaos, vergelding en menselijk leed. Kijk naar Irak: sinds de invasie in 2003 is het land verwikkeld in een eindeloze spiraal van geweld, politieke instabiliteit en humanitaire rampen. Het is een waarschuwing voor wat ons te wachten kan staan als we dezelfde weg inslaan.

De realiteit na 2022
Na de moedige protesten van 2022, geleid door vrouwen, jongeren en arbeiders, groeide de hoop op fundamentele verandering. Duizenden gingen de straat op onder het motto “Vrouw, Leven, Vrijheid”. Wereldwijd leefde de verwachting (en hoop) dat dit het begin zou zijn van het einde van de Islamitische Republiek. Maar ondanks de heldhaftigheid van het volk is het regime blijven staan. Met brute repressie, executies en massale arrestaties wist het zichzelf opnieuw in het zadel te houden.

Dat is de pijnlijke realiteit die we onder ogen moeten zien. Het regime is er nog. En hoewel onze strijd tegen het systeem moet worden voortgezet, moeten we nu handelen binnen de grenzen van wat diplomatiek mogelijk is.

Maak een échte deal – voor het volk, niet voor het regime
Als er dan toch gesprekken komen – hoe onwenselijk ook – laten we dan zorgen dat ze op zijn minst iets opleveren. Niet voor het regime, maar voor het Iraanse volk én voor de veiligheid van de wereld. We moeten af van het idee dat elke deal een capitulatie is. De inhoud van de deal is wat telt.

Wat zou een goede deal zijn?

• Economische verlichting voor het volk, niet het regime: Sancties die het volk treffen, zoals het blokkeren van medicijnen of toegang tot basisproducten, moeten worden herzien. Maar geldstromen naar het regime moeten blijven worden geblokkeerd.
• Stop financiering van terreur: Iran moet stoppen met het financieren van groeperingen als Hezbollah en Hamas. Dat moet een harde voorwaarde zijn. Geen geld meer voor raketten die op burgers worden afgevuurd. Geen steun meer voor milities die democratieën ondermijnen.
• Toegang tot politieke gevangenen: Een deal moet garanties bevatten over de behandeling van politieke gevangenen. Internationale organisaties moeten ongehinderde toegang krijgen tot gevangenissen. Namen van gevangenen moeten op tafel komen, met duidelijke afspraken over vrijlating en toezicht.
• Verificatie, niet vertrouwen: Elk nucleair akkoord moet gebaseerd zijn op maximale transparantie. "Anytime, anywhere"-inspecties moeten de norm zijn. Geen vertraging, geen geheime sites, geen ruimte voor interpretatie.
• Neem het ballistisch raketprogramma op in een nieuw akkoord: Een echte, duurzame deal met Iran moet ook het raketprogramma omvatten. Zonder afspraken over het ontwikkelen en testen van raketten blijft er altijd een pad open naar een kernwapen dat ook daadwerkelijk gelanceerd kan worden. Beperkingen op rakettechnologie en inspecties daarvan moeten deel uitmaken van elk toekomstig akkoord.

Trump moet kiezen: show of resultaat
Trump heeft in het verleden bewezen dat hij diplomatie als een tv-show behandelt. Grote aankondigingen, weinig inhoud. Zijn terugtrekking uit de JCPOA werd gepresenteerd als een daad van kracht, maar leidde tot een toename van nucleaire verrijking en regionale spanningen.

Het verlaten van die deal was echter niet alleen maar slecht. De oorspronkelijke overeenkomst had immers zijn tekortkomingen en was verre van ideaal. Het aangaan van nieuwe gesprekken biedt een kans om de problemen van de vorige deal aan te pakken en een betere oplossing te vinden. Dus geen cosmetische deal, geen korte termijn winst voor de campagne van Trump. De wereld heeft behoefte aan een akkoord dat het Iraanse volk perspectief biedt en de regio veiliger maakt.

Hoe verder?
De Islamitische Republiek Iran blijft een kwaadaardige speler op het wereldtoneel. Ze onderdrukt haar burgers en zaait haat en geweld in haar buurlanden. Maar de oplossing ligt niet in naïeve onderhandelingen of roekeloze bombardementen. De oplossing ligt in realisme: accepteren dat het regime er nog is, maar het tegelijkertijd dwingen tot concessies die werkelijk verschil maken.

Als we dan toch met deze dictatuur praten, laten we dan spreken namens de mensen die daar geen stem hebben: de politieke gevangenen, de vrouwen zonder vrijheid, de kinderen zonder toekomst. Laat de deal niet gaan over wat goed is voor Trump, maar over wat rechtvaardig is voor de bevolking van Iran.