Waarom huurders (momenteel) niets hebben aan hun parlementaire vertegenwoordiging en waar ze wel mee geholpen zouden zijn

GroenLinks-PvdA schreef een sympathiek ogende, maar slordige spoedwet om de huren een jaar te bevriezen. De Raad van State (RvS) schoot dit wetsvoorstel af omdat de wet slordig is en bovendien nadelige consequenties voor verhuurders heeft. Luttele dagen daarna kondigt minister Mona Keijzer aan dat ze alles op alles wil zetten om de rechten van huurders af te breken en zoveel mogelijk winst naar verhuurders wil doorsluizen. Als er ooit één week was waarin je als huurder definitief je geloof in de regering verloor, dan was deze het wel. De petitie voor huurbevriezing die GroenLinks-PvdA begon om hun spoedwet te etaleren, is bovenal een zwaktebod. Onze huren zijn nu al te hoog; als we ze nu een jaartje bevriezen, dan is dat een pleister op een zwerende wond. Maar zelfs als je de huurbevriezing een acceptabel compromis vindt, is er geen enkele reden om aan te nemen dat de petitie überhaupt enig effect zal sorteren. Zelfs als elke huurder in dit land tekent, zal Mona Keijzer er geen seconde slaap om verliezen. Het enige wat je nu nog kan bereiken met een petitie is je onvrede in een boze brief kenbaar maken – meer woorden en weinig daden. Om een oude PvdA-leus van stal te halen: in gelul kun je niet wonen.

De Raad van State doet zijn werk
Dat de huren ook dit jaar weer fors gaan stijgen is al ruim 7 maanden bekend. Toch heeft de Kamer begin februari pas gedebatteerd over de verhoging. Tijdens het debat bleek dat de PVV geen steun wilde verlenen aan een motie van de Kamerleden Sandra Beckerman (SP), Habtamu de Hoop (GL-PvdA), en Ismail el Abassi (DENK). Omdat de motie het niet haalde, perste De Hoop in krap een week een spoedwet uit zijn pen. Dat kun je zien als een sympathieke actie, maar misschien was het ook gewoon een poging om wat punten te scoren met een wetsvoorstel waarvan De Hoop wist dat het net zo kansloos was als de motie van Beckerman c.s.

De Hoop’s wetsvoorstel werd feitelijk al neergesabeld voordat het door de Kamer is behandeld, namelijk door de RvS die zich stoorde aan de ambitie van De Hoop om met het wetsvoorstel meerdere uitwassen van de wooncrisis aan te pakken. De Hoop benoemt, en de Raad citeert, o.a. ‘het aantal daklozen, het achterblijvende inkomen van gepensioneerden, de wachtlijsten van sociale huurwoningen voor jonge huurders en de groter wordende kloof tussen huurders en woningeigenaren’. De RvS vindt het storend dat De Hoop deze, systematische, problemen probeert aan te pakken met een tijdelijke, éénjarige, bevriezing van de huur. Met andere woorden, omdat de wooncrisis een structureel probleem is, is de spoedwet door haar incidentele karakter een slecht middel om het op te lossen.

Daarnaast nam de RvS aanstoot aan het feit dat De Hoop het recht op huisvesting zwaarder liet wegen dan het recht van verhuurders om winst te maken met hun eigendom. De Raad geeft in hun advies aan zich grote zorgen te maken dat door de huurbevriezing…

woningcorporaties en andere verhuurders inkomsten mislopen waarop zij wel gerekend hadden, waardoor zij minder kunnen investeren.

Kortom de RvS vindt de winst van je huisbaas belangrijker dan de vraag of jij je huur nog kan betalen. In deze passage impliceert de RvS nog dat de inkomsten van huisbazen belangrijk zijn omdat het ze in staat stelt om te investeren in onderhoud en nieuwe woningen. We weten echter dat dat een fabeltje is: het geld voor onze huisbazen, ook woningcorporaties, verdwijnt grotendeels in eigen zak.

In de kern heeft de RvS echter gelijk: de belangen van jouw huisbaas wegen inderdaad zwaarder dan jouw rechten als huurder, dat is hoe in onze liberale staat en volgens Europese regels het eigendomsrecht geregeld is. Het is makkelijk om af te geven op de RvS; een onverkozen vergaderclubje dat eerst en vooral de belangen van het kapitaal behartigt. Maar als je serieus bent over het breken van de macht van het kapitaal, moet je het eens zijn met de RvS dat deze spoedwet dat doel überhaupt niet zal dienen en daarom slecht onderbouwd is. Wat we nodig hebben is een wettelijk kader dat het recht op huisvesting, en niet de winst van huisbazen, op één zet.

Het parlement doet zijn werk
In plaats van een grondig plan voor een degelijk wettelijk kader, komt GL-PvdA nu met een petitie om de spoedwet te steunen. De tekst van de petitie gaat niet in op de juridische bezwaren van de RvS, en ook niet op het feit dat de motie huurbevriezing van Beckerman c.s. eerder bot ving in de Kamer. Waar je eerder nog het voordeel van de twijfel kon geven aan De Hoop’s goede bedoelingen, mag je nu wel vragen of GL-PvdA überhaupt serieus wil opkomen voor de belangen van huurders. Het heeft er namelijk alle schijn van dat de centrumlinkse partij met deze spoedwet en petitie volop in campagnemodus zit. Ze kunnen niet serieus ervan overtuigd zijn dat een incidentele huurbevriezing dit jaar haalbaar is, en ze zouden wel gek zijn om te denken dat zo’n huurbevriezing, zelfs als het lukt, het structurele probleem van de woningmarkt gaat oplossen.

Daarnaast is het ook logisch dat GL-PvdA de blik liever wendt naar de volgende verkiezingen. Ons volledige kabinet en een meerderheid van ons parlement is extreemrechts; voor hen is de woningnood alleen een gelegenheid om hun racistische anti-immigratiepolitiek te rechtvaardigen. Daarom hebben de populisten en de liberalen in onze regering een gedeeld belang om de wooncrisis zo permanent mogelijk maken: door huurders zoveel mogelijk uit persen, wordt er tegelijkertijd ruimte gecreëerd voor zondebokpolitiek.

Er is geen sprekender voorbeeld van die dynamiek dan onze zogenaamde minister voor volkshuisvesting, Mona Keijzer. Keijzer, die afgelopen jaar nog liet optekenen dat ze antisemitisme als inherent ziet aan Islam, maakte afgelopen week bekend dat ze alles op alles wil zetten om verhuurders zoveel te verrijken. Zo wil ze opnieuw tijdelijke huurcontracten voor studenten invoeren en de middenhuren harder laten stijgen – de NOS spreekt van 100 euro meer per woning per maand. Keijzer maakt huurders het leven zuur en vervolgens kanaliseert ze de onvrede die ontstaat als haat tegen moslims.

Er is dus reden genoeg voor huurders om met de handen in het haar te zitten. Maar het is belangrijk om op te merken dat géén van de parlementaire politici in deze zich ongewoon gedraagt. De extreemrechtse partijen verergeren de crisis door de bezittende klasse te verrijken en de schuld bij asielzoekers neer te leggen, en parlementair links reageert door zoveel mogelijk een pro-huurders imago af te geven voor de bühne en hopelijk een betere zetelpeiling als, of wanneer, het kabinet valt. Ondertussen verandert er niets voor huurders zoals jij en ik, business as usual in het politieke tijdperk Schoof I.

Daarom moeten we zelf in actie komen
We hebben niets aan onze parlementaire vertegenwoordiging. Dat heeft veel oorzaken, maar één belangrijke oorzaak is dat huurders maar slecht een vuist kunnen maken. Net zoals loon en arbeidsomstandigheden verslechteren bij een zwakke vakbond, wordt ons recht op huisvesting afgebroken als we er niet effectief voor kunnen opkomen. Ook de mensen die nog steeds geloven in het functioneren van ons parlement moeten toegeven dat ook parlementaire partijen veel eerder geneigd zijn om met ons rekening te houden als we ook daadwerkelijk van ons kunnen laten horen door middel van maatschappelijke initiatieven van onderop.

Waar te beginnen? Het Woonprotest organiseert op 10 mei, 14:00 op het Domplein, Utrecht, een demonstratie voor huurverlaging. Die huurverlaging wil het Woonprotest bewerkstelligen, niet door spoedwetten of petities, maar door het opbouwen van een grassroots tegenmacht. Van onderop kunnen we een echte oppositie vormen tegen onze overheid en tegen onze huisbazen. Vandaar dat het Woonprotest mensen oproept om deel te nemen aan actieve, kritische organisaties die huurders samenbrengen, acties om de jaarlijkse huurverhoging te weigeren, en op den duur: huurstakingen om lagere huur en beter onderhoud aan onze woningen te eisen.

Het is slecht gesteld met de politieke participatie van gewone mensen zoals jij en ik. Gelukkig is er inmiddels een groeiend bewustzijn van het belang van een sterke, en kritische vakbond, eentje die zich daadwerkelijk laat gelden tegen werkgevers en die daarom ook actief de agenda van de parlementaire politiek kan bepalen. Binnen de woonbeweging moeten we hetzelfde bereiken: het parlement en de regering dienen onze belangen niet, daarom moeten we zorgen dat we onze eigen belangen kunnen gaan verdedigen. Voor emancipatoire woonpolitiek kunnen we vertrouwen op niemand behalve onszelf. Een huurverlaging is het begin, het einddoel is om alle huisvesting te collectiviseren, alle woningcorporaties te democratiseren, en volkshuisvesting van een dode letter tot een materiële werkelijkheid te maken.