Slachtoffers van geweldsmisdrijven of hun nabestaanden financieel in de kou

Wie slachtoffer wordt van een geweldsmisdrijf, kan daar grote nadelige financiële gevolgen van ondervinden. Er is vaak niet alleen materiële schade, maar ook emotionele schade, waardoor het zomaar kan gebeuren dat je langdurig niet kunt werken door wat je is overkomen. De financiële schade loopt al snel in de tienduizenden of zelfs honderdduizenden euro's.

Maar de schade verhalen via het strafrecht is vaak een zaak van de lange adem. Veel rechters vinden het niet hun taak om te kijken naar (de hoogte van) een eventuele schadevergoeding en ze vinden dat het nauwkeurig bepalen van de schade te veel tijd in beslag neemt in het strafproces.

Wie via de strafrechter een schadevergoeding krijgt toegewezen, krijgt het geld niet direct gestort. Sterker nog, de schadevergoeding wordt pas definitief als de dader onherroepelijk veroordeeld is.

Het overkomt twee broers uit Hedel. Hun huis wordt in 2020 volledig verwoest door een brandbomaanslag. In 2022 bepaalde de rechtbank dat de broers schadevergoeding moeten krijgen maar de daders gingen in hoger beroep. De uitspraak van het hoger beroep is op 4 april 2025, dat is vijf jaar na de aanslag en drie jaar nadat de rechter in eerste instantie een schadevergoeding heeft toegekend.

Als de daders ook nog in cassatie gaan tegen de uitspraak van het gerechtshof, dan kan het nog een paar jaar duren voordat er een definitief vonnis ligt. Pas dán kan er werk gemaakt worden van het verkrijgen van een schadevergoeding. Maar veel slachtoffers zijn financieel niet draagkrachtig genoeg om de vaak jarenlange inkomstenderving zelf op te kunnen vangen.

Het overkomt ook het echtpaar Chen, dat een snackbar runt in Den Haag. You Wei Chen wordt op 27 januari 2023 doodgestoken door een tiener, die de snackbarhouder met een groepje anderen al langer lastigvalt. Op een parkeerplaats bij een supermarkt vindt een confrontatie plaats waarbij Chen en zijn vrouw worden geslagen en geschopt. De confrontatie mondt uit in een steekpartij waarbij You Wei Chen geraakt wordt in zijn bovenlichaam en hals. In het ziekenhuis overlijdt hij aan zijn verwondingen.

Zijn vrouw overleeft de aanval, maar wordt nauwelijks geholpen door de gemeente of overheid. Dankzij een crowdfundingactie van buurtgenoten komt er weer licht in de duisternis voor de weduwe van You Wei.

Richard Korver is strafrechtadvocaat en voorzitter van het LANGZS (Landelijk Advocaten Netwerk Gewelds- en Zeden Slachtoffers). Hij vindt het geen goede zaak dat de financiële schade voor slachtoffers alleen dankzij de gulheid van burgers wordt gecompenseerd. De overheid zou hier een veel grotere rol in moeten spelen, wat Korver betreft. 

Slachtofferhulp Nederland wil dat er actie komt om slachtoffers en nabestaanden financieel beter te helpen. Want financiele problemen leiden ook tot verhoogde stress- en gezondheidsklachten.

De regelingen die er nu zijn, schieten volgens Slachtofferhulp Nederland tekort. Het is vaak lastig om schade via de strafrechter vergoed te krijgen, omdat de omvang van de totale schade op dat moment soms nog onduidelijk is. Ook worden schadevorderingen met regelmaat niet-ontvankelijk verklaard.

De overheid zou slachtoffers meer moeten helpen, en mogelijk zouden ook verzekeraars bij moeten springen. Het Verbond van Verzekeraars ziet de enorme impact op een relatief kleine groep mensen. "Het is een maatschappelijk probleem, we blijven hierover uiteraard graag in gesprek met Slachtofferhulp Nederland en de overheid", aldus het Verbond tegen Kassa.

Als je in Nederland schade hebt als slachtoffer of nabestaande van een geweldsmisdrijf, dan kan je op meerdere manieren proberen die schade te verhalen. Je kan schadevergoeding eisen via de strafrechter waar de dader van het misdrijf terecht staat.

Als dat niet lukt, kan je naar de burgerlijke rechter. Je moet dan wel zelf de procedure betalen en de schade die je claimt, bewijzen. En je kan een beroep doen op het Schadefonds Geweldsmisdrijven. Krijg je later een vergoeding via een andere route, dan moet je de ontvangen tegemoetkoming weer terugbetalen.