Diverse, verbonden uiterwaarden van cruciaal belang voor riviervissen

Gevarieerde en goed verbonden uiterwaarden zijn van groot belang voor het herstel en behoud van vispopulaties en biodiversiteit in rivieren. Dat blijkt uit een recent onderzoek van Wageningen University & Research in opdracht van Rijkswaterstaat.

Recent onderzoek toont aan dat uiterwaarden een belangrijke rol vervullen als kraamkamers voor riviervissen. Diverse habitats en goede verbindingen met de hoofdrivier zijn daarin onmisbaar. "Jonge vissen hebben tijdens hun groei verschillende habitats nodig, en deze moeten bereikbaar zijn", aldus hoofdonderzoeker Twan Stoffers. Mensen hebben veel aangepast in het rivierenlandschap, waardoor dit soort kraamkamers voor riviervissen verloren zijn gegaan. Inmiddels vinden daarvoor herstelmaatregelen plaats. Het succes daarvan voor riviervissen en biodiversiteit blijkt tot nu toe wisselend.

Het onderzoek van de WUR vond plaats in achttien van zulke herstelde uiterwaarden langs de Waal, Nederrijn en IJssel, ofwel de 'Rijntakken'. De onderzoekers vingen meer dan 1,4 miljoen larven en jonge vissen om hun habitat-gebruik te analyseren. Op basis hiervan identificeerden ze vijf typen kraamkamerhabitat voor jonge riviervissen. Het onderzoek toont aan dat larven ondiepe, langzaam stromende gebieden prefereren, waar oudere vissen dieper, snelstromend water met grint en keien opzoeken. Het meerendeel van de onderzochte vissoorten beweegt zich tijdens de ontwikkeling tussen alle vijf de geïdentificeerde habitats. "Blankvoorn en snoekbaars beginnen hun leven in plantenrijke wateren en migreren later naar diepere plekken met veel schuilmogelijkheden. Bedreigde soorten, zoals de sneep en de barbeel, zijn sterk afhankelijk van specifieke kraamkamers: ondiep, stromend water met grof substraat," zegt Stoffers.

De resultaten van het onderzoeken benadrukken het belang van gevarieerde, goed verbonden uiterwaarden. Universitair docent Leo Nagelkerke vertelt dat uiterwaarden die het hele jaar door verbonden zijn met de hoofdrivier een hogere biodiversiteit en visrijkdom vertonen. Nagelkerke legt uit dat veel herstelde uiterwaarden deze verbinding verliezen tijdens lage waterstanden en dat dit moeilijkheden op kan leveren voor opgroeiende vissen. "Jonge vissen hebben toegang tot de hoofdrivier nodig zodra ze sterk genoeg zijn om te migreren. Het verlies van deze verbinding kan de effecten van de herstelmaatregelen grotendeels teniet doen", aldus Nagelkerke.

Ook benadrukt het onderzoek de rol van klimaatverandering op uiterwaarden. Stijgende temperaturen en extremere omstandigheden kunnen zorgen voor hevige schommelingen in het waterpeil, en dat maakt (jonge) riviervissen kwetsbaar. Zodoende hameren de onderzoekers op de noodzaak om herstelmaatregelen aan te passen aan dit soort gevolgen van klimaatverandering, om diverse vispopulaties nu te behouden, maar ook in de toekomst.

Bron: Wageningen University & Research