Trekvis houdt van kieren

Door trekvissen als zalm, forel en houting van een klein zendertje te voorzien, heeft zeebioloog Melanie Meijer zu Schlochtern van Wageningen Marine Research bemoedigend nieuws voor de bedenkers van 'De Kier' in de sluizen van het Haringvliet gevonden. Sinds de sluisdeuren af en toe ook bij hoogwater op een kiertje staan, weten meer trekvissen van de Noordzee het achterland te bereiken.

Sinds 1970 vormt de Haringvlietdam een keiharde scheiding tussen de Noordzee en het achterland. Alleen bij laagwater op de Noordzee worden de sluizen in de dam opengezet, om overtollig rivierwater af te voeren. Maar dat water stroomt met zoveel geweld naar zee, dat trekvissen die 'naar binnen willen' daar nauwelijks tegenin kunnen komen.

In januari 2019 werden de sluizen voor het eerst ook bij hoogwater op een kier gezet. Door dat zogeheten Kierbesluit kon zoutwater het Haringvliet in stromen en konden trekvissen in principe ook veel makkelijker naar binnen. Maar deden ze dat ook? Om dat te onderzoeken, voorzag Meijer tot nu toe ruim 200 trekvissen (zalm, zeeforel, zeeprik, houting en elft) van een klein zendertje. Met ontvangers op strategische plekken, zowel op zee als in het binnenwater, meet zij sindsdien waar haar gezenderde dieren uithangen. Wij gingen mee om enkele van die ontvangers op te halen en de verzamelde gegevens uit te lezen.

Uit de eerste voorzichtige resultaten blijkt dat het Kierbesluit werkt. Met name houtingen ziet Meijer vaker rond het openen van de sluizen rond hoogwater naar het binnenland zwemmen. "Uit onderzoek vóór het Kierbesluit weten we dat er maar een heel beperkte mogelijkheid was, vlak voor het sluiten van de sluizen na het spuien, dat de vissen even naar binnen konden glippen. Nu zien we dat ze ook tijdens het 'kieren' naar binnen trekken."

Trekvissen als zalm, forel en dus ook die houting, hebben het bijzonder zwaar in West-Europa. Op veel plekken zijn de rivieren afgedamd en kunnen de vissen dus hun paaigronden, stroomopwaarts niet meer bereiken. Het Kierbesluit was een maatregel om in ieder geval de voordeur wat vaker open te zetten. "Of dit ook betekent dat de populaties van trekvissen als zalmen kunnen herstellen kunnen we nog niet zeggen. Daarvoor is nog veel langer onderzoek nodig", benadrukt Meijer.