Max Terpstra over De Uitvlucht: 'Ik wilde graag weg van alle spanning'

De vliegende verslaggever van onder meer Bar laat en maker van de nieuwe reeks De uitvlucht over vluchten, verliezen en vergezichten.

Je moeder vroeg of ik je ervan kon overtuigen om die snor af te scheren. Ze is geen fan van de snor, ik weet het. Ik denk dat ze me niet meer herkent. Ik ben op mijn achttiende het huis uit gegaan, om te gaan studeren. Toen had ik nog geen snor. Nu wel. En ze ziet me vaker op tv dan thuis. Mijn vader is ook geen fan van de snor. Die heeft me al eens ‘Freddie Mercury’ genoemd.

‘Ik denk dat hij de snor laat staan om serieuzer te worden genomen’, zei je moeder. Daar heeft ze wel een punt. Ik werd altijd gezien als schattig, en daar wilde ik vanaf. Ik wil ook een baard, maar dat lukt niet met de beperkte haargroei op mijn kin en wangen. De eindredacteur van Khalid & Sophie, en later Bar laat, zei bij de eerste ontmoeting: die snor mag er niet af! Zonder snor zou ik eruitzien als wethouder in Purmerend.

Waarom heet jij Max Terpstra, de achternaam van je moeder en niet naar je Italiaanse vader? Omdat mijn moeder voor mijn vader al een aantal vriendjes had gehad die uit het buitenland kwamen. En zij merkte toen, in de jaren 90, dat die anders behandeld werden vanwege hun achternaam dan iemand die Terpstra heet. Dus, in samenspraak met mijn vader, heet ik Terpstra. Ik heb wel een Italiaanse tweede naam, Giovanni.

Voor de hand liggende vraag: waar vluchtte jij voor? Je moeder zei: ‘Max vond alles maar saai, hij wilde spanning.’ Ik ben altijd een angstig persoon geweest. Dus wilde graag weg van alle spanning. Naar een wereld, hoe gek het ook klinkt, die veilig voelde, een plek waarin ik aan niks anders hoefde te denken dan gokken. Het begon ermee dat ik met mensen waarmee ik werkte in de Stadsschouwburg Amsterdam, naar het nabijgelegen casino ging. De fooi die we hadden gekregen, die gingen we inzetten. Aan het einde van de avond had ik dertig euro ingezet, en vijfhonderd euro gewonnen. Dat was de kick.

Maar je blijft niet winnen. Nee, je komt al snel in de vicieuze cirkel dat je moet gokken om te vergeten dat je de dag daarvoor honderd euro hebt verloren. Om jezelf beter te voelen. Als je wint, los je je geldproblemen op en tijdens het gokken hoef je niet aan je geldproblemen te denken.

Dankzij de Jellinek-kliniek, waar je terechtkwam nadat je in een crisis was beland, ben je van je gokverslaving af. Waar haal je nu je kicks? Van schaken. Ik heb een schaak-app op mijn telefoon. Het is heerlijk om iemand mat te zetten. De vrouw die me behandelde voor mijn gokverslaving, zei: je moet op zoek naar iets waarvan je dezelfde adrenaline-kick krijgt, maar waarmee je je omgeving geen pijn doet, jezelf geen pijn doet en die onschuldiger is voor je portemonnee. Schaken is dat allemaal. En ik krijg een kick van het werk. Van de mensen die ik ontmoet bij het maken van de filmpjes voor Bar laat. En van het maken van De uitvlucht.

Je vertelde eerder dat je, toen je zelf verslaafd was, graag naar documentaires over verslaafde mensen keek om te denken: gelukkig ben ik niet zo. Ja. Maar zo’n serie is De uitvlucht dus niet. Daarin zie je geen stereotype man op de bank met een paar traytjes bier naast zich, waarbij het vooral gaat over hoeveel van die traytjes hij wegtikt. Ik weet nog dat ik naar de serie Tygo en de GHB keek, waarin Tygo Gernandt aan GHB-verslaafde jongeren volgt, en dacht: ik kan mijn huur nog betalen, ik heb nog een sociaal leven. Volgens mij heb ik nergens last van. De uitvlucht is een programma waarin kijkers zich bij voorkeur wel herkennen, of iemand uit hun omgeving. Het zijn vijf jongeren die vluchten om niet te hoeven voelen.

Je bent geen therapeut. Je volgde ze niet om ze te kunnen helpen. Er is ook geen happy end. Het ging er mij om dat ik ze wilde begrijpen. Om te laten zien waar dingen vandaan komen, hoe een dagelijkse worsteling eruitziet. En dat het antwoord is op de vraag, hoe trek je hier iemand uit: niet oordelen

De laatste opnames waren in augustus, hoe gaat het nu met de vijf? Voor iedereen is het een roerig jaar geweest, ook omdat we ze gevolgd hebben in heel verschillende fases van hun herstel. Dit zijn ook geen problemen die van de ene dag op de andere opgelost zijn, en vergen lange tijd en constante arbeid van hun kant. Ik kan wel zeggen dat ze dat werk aan het doen zijn. Ze zijn in mijn ogen op de goede weg, ook al hebben ze stuk voor stuk hun eigen hobbels moeten nemen in het afgelopen jaar.

De uitvlucht is een totaal ander programma dan de aflevering van Spuiten en slikken, waarin jij en Emma Wortelboer kaarsvet over elkaar druipen. Om te kijken of je er geil van wordt. Je vriendin Anne oordeelde daar hard en duidelijk over: niet leuk voor mij. Begreep ik heel goed. Het was vooral een experiment van Spuiten en slikken, om het weer spannender te maken. Ik vond het heel leuk om te draaien. Ik had wel de hele tijd in mijn hoofd: hoe kom ik over? Dat had ik ook toen ik voor een andere aflevering een viagra-pil had geslikt.

Zowel je moeder als je beste vriend David zeiden: Max is schaamteloos. Vandaar dat hij ook naakt ging tijdens een interview met performance-kunstenaar Marina Abramovic. Ik denk niet dat ik schaamteloos ben. Op mijn verjaardag, afgelopen februari, heb ik gevraagd of mijn ouders en familie niet voor me wilden gaan zingen. Want dan kruip ik onder de tafel van schaamte. Ik heb wel veel over voor de camera. Maar ik wil niet shockeren, of aandacht vragen. Ik trok mijn kleren uit toen ik naast Marina Abramovic zat omdat het interview dat nodig had.

Spreek je op zo’n moment de Ischa Meijer in jezelf aan? Die durfde alles. Oh, ik zal nooit een Ischa worden. Ik heb hem leren kennen in corona-tijd, ik luisterde naar een podcast van Gijs Groenteman over Ischa. Daarna ben ik het boek van Gijs over Ischa gaan lezen, en interviews gaan terugluisteren. Het gesprek met Annie M.G. Schmidt kende ik al wel, dat heb ik nog veel vaker teruggekeken.

Je hebt geen flauw idee hoe het gesprek gaat lopen als Ischa begint. Het hangt zo af van wie tegenover hem zit. De kritiek op talkshows is dat gesprekken zo dichtgetimmerd zijn, dat was bij Ischa niet het geval. Daarom vond ik Theo Maassen zo goed bij Zomergasten, die was vooral aan het luisteren en reageerde op wat hij hoorde. Ischa had een keer een gast, een advocaat meen ik, die hem vlak voor de uitzending vertelde dat hij net terug was van de psychiater. Nou, dan gooi je het draaiboek weg en ga je daarop door. Ik ben geen fan van Sven Kockelmann, hij is goed ingelezen, hij heeft zijn feitenkennis, maar gesprekken lijken toch vooral op overhoringen.

Wanneer had je graag wat van Ischa Meijer in jezelf willen hebben? Een van mijn eerste klussen voor Khalid & Sophie was fractieleiders bevragen na het EenVandaag-debat, tijdens de laatste verkiezingen. Eigenlijk wilde ik toen aan Dilan Yeşilgöz vragen: u heeft de deur opengezet voor Wilders, hoe voelt het om aan uw eigen stoelpoten te zagen? Maar ik ben een pleaser, ik was onervaren en erg onder de indruk van de setting, dus mijn eerste vraag was: Hoe vond u het zelf gaan? (lacht)

Kun jij dat wel, er met gestrekt been in vliegen? Van het maken van Hoe slecht is het echt, waarin ik onderzoek of negatieve recensies op internet echt waar zijn, heb ik geleerd dat je best kritisch kunt zijn zonder een eikel gevonden te worden. Maar een Ischa zal ik nooit worden, daarom blijf ik hem ook zo bewonderen.

Op YouTube staat een schattig filmpje, waarin je als 12-jarige in zwart pak en rode stropdas verslag doet van een open dag van je middelbare school. In de stijl van ‘De jakhalzen’, de brutale verslaggevers van De wereld draait door. Is daar de basis gelegd voor wat je nu doet? Je moeder zei: Max wil Matthijs van Nieuwkerk worden, zonder te schreeuwen. Ja. Er zit nu een smet op die man, maar ik vond het geweldig wat hij deed, en De jakhalzen waren ook geweldig. Ik vind het leuk om korte, jolige filmpjes te maken, maar het mag ook lang en inhoudelijk. Programma’s waarvan mensen rechtop gaan zitten.

Wat gloort er aan de horizon? Ik zou op den duur het gesprek van de dag willen voeren op tv. Aan het hoofd van de tafel. Maar je moet me niet vragen of dat over tien jaar of twintig jaar is. Volgend jaar is in ieder geval te vroeg.

Ischa had vast iets aan je gevraagd over de scheiding van je ouders, of die nog steeds doorwerkt. Ik was de eerste van mijn klas, van wie de ouders gingen scheiden. Op jonge leeftijd, ik was acht jaar. Zien dat je ouders niet meer van elkaar houden, dat is niet prettig. Ik verlang nog weleens terug naar de tijd dat ik als jongetje in het bed van mijn ouders klom en we als één nestje gingen knuffelen. Als je erachter komt dat dat nooit meer gaat gebeuren… Ik ben in therapie gegaan voor mijn gokverslaving, en ik praat nog steeds met iemand. Dan komt dit ook ter sprake. Maar ook hoe het is om in de media te werken.

Laat je plastic zakje eens zien? Heb ik niet bij me. Ik had een plastic zakje bij me toen ik door Femke van der Laan op de radio werd geïnterviewd in Nooit meer slapen. Omdat ik toen wel bang was om over te geven. Nu niet.

Je had lange tijd een ‘kotsfobie’, zoals je het zelf omschrijft. Toen ik je moeder vroeg wat het grootste drama in je leven was tot nu toe, noemde ze dat. Het is begonnen toen ik op de basisschool zat, en in mijn studententijd werd-ie groter. De angst was: mensen kunnen dit zien. Inmiddels heb ik al zo vaak overgegeven, dat die angst is afgenomen. Ik kan het nu gewoon zeggen tegen gasten op de radio, tegen interviewers.

Je hebt twee keer auditie gedaan voor de Toneelacademie; of beter, je hebt een keer auditie gedaan. De tweede keer ging je niet, uit angst om over te geven. Toen is die angst groter geworden, ik voelde me slecht omdat ik niet durfde te gaan. En dan kom je in een neerwaartse spiraal terecht. Toen ik begon aan de BNNVARA Academy, heb ik bedacht: als je nee zegt op basis van angst, kom je nergens. Dus ik zeg nu overal ja op. Behalve tegen Ranking the stars.

Dit artikel verscheen eerder in de VARAgids. Als eerste lezen? Word abonnee of vraag een gratis proefnummeraan.